خبرگزاری«حوزه»، یکی از ویژگیهای بارز اسلام و تشیع، عبارت از مبارزه با ظلم و استکبارستیزی است. بر خلاف تبلیغات دشمنان، استکبارستیزی در فرهنگ اسلامی ریشه دارد و آیات متعددی در این زمینه ذکر شده است.

تعریف استکبار

استکبار از ریشه کبر و هم خانواده تکبر و به معنای خودبرتربینی است و مستکبر به کسی گفته می شود که حاضر نیست حق را بپذیرد و لجوج و اهل عناد است و تسلیم حقّ نیست. ابلیس، نمونه بارز استکبار در برابر اوامر خدا است. پس استکبار، عملکردی شیطانی و سقوط در جاده تباهی است.

انواع استکبار

استکبار چند نوع است که از جمله می توان به استکبار فردی و اخلاقی و استکبار اجتماعی و سیاسی اشاره کرد. استکبار ابلیس، نمونه روشن استکبار اخلاقی است و استکبار فرعون، نمونه آشکار استکبار سیاسی. یکی از موارد استکبار اخلاقی در آیه 34 سوره بقره ذکر شده است: "وَ إِذْ قُلْنا لِلْمَلائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلاَّ إِبْليسَ أَبى‏ وَ اسْتَكْبَرَ وَ كانَ مِنَ الْكافِرينَ." استکبار سیاسی فرعون نیز در آیه 39 سوره قصص آمده است: وَ اسْتَكْبَرَ هُوَ وَ جُنُودُهُ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ وَ ظَنُّوا أَنَّهُمْ إِلَيْنا لا يُرْجَعُونَ.

ریشه استکبار سیاسی، استکبار اخلاقی است

استاد شهید مطهری، استکبار را به دو دسته اخلاقی و عملی تقسیم کرده و افزوده است: ... قرآن اصلًا براى امر روحى و معنوى اصالت قائل است، نمى‏گويد كه حتماً آن كسى كه در مقابل آيات ما تكبر مى‏ورزد به دليل اين است كه در اجتماع مستكبر است. از نظر قرآن عكس قضيه ممكن است باشد: به دليل‏ اينكه روحاً در مقابل حقيقت جحود مى‏ورزد و استكبار مى‏كند، در خارج هم استكبار مى‏كند. (مجموعه آثار استاد شهيد مطهري (فلسفه تاريخ(1 - 4))، ج‏15، ص 911- 912.)

راه رهایی از استکبار اخلاقی:

اینکه خدای متعال ما را فراخوانده که به درگاه او دعا کنیم یعنی ما را از استکبار پرهیز داده است. همان طور که استاد شهید مطهری نوشته: دعا پرواز روح است. ... دعا اظهار عبوديّت است، امتناع از دعا استكبار بر خداوند متعال است كه زشت‏ترين استكبارهاست (وَ قالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرِينَ) (مؤمن/ 60). دعا كمال انسانيّت است، دعا برقرار شدن پيوند بنده با خداست. پيوند خدا با بنده قطع ناشدنى است؛ از آن سر هميشه ارتباط هست؛ با دعا از اين طرف نيز پيوند و ارتباط برقرار مى‏شود و زمينه فيض‏گيرى فراهم‏تر مى‏گردد، و ...  (مجموعه آثار استاد شهيد مطهري، ج 3 (نبرد حق و باطل، فطرت، توحيد)، ص406)

مصداق روشن استکبار سیاسی در دوران معاصر:

روزی روزگاری، فرعون بزرگترین مستکبر سیاسی بود ولی اکنون، آمریکا و اسرائیل سردمداران استکبار جهانی هستند. آمریکا دولتی است که بیشترین تلاش و برنامه ریزی و امکانات را برای مبارزه با حق و خدای متعال به کار می گیرد. پس آمریکا مصداق روشن دشمن خدا است و به همین جهت امام خمینی آن را شیطان بزرگ نامید.

دوستی با چه کسانی واجب و با چه کسانی حرام است؟

پاسخ کلی و جامع این است: دوستی با خدا و دوستان خدا واجب است ولیکن دوستی با دشمنان خدا حرام است. برای توضیح بیشتر مراجعه شود به کتاب دوستی در قرآن و حدیث نوشته آیت الله محمد محمدی ری شهری.

چرا با آمریکا دشمنیم؟

در پاسخ به این پرسش، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی بر پنج نکته تأکید کرده است:

1- مبارزه‌ی مردم با استکبار، یک حرکت معقول و منطقی و دارای پشتوانه‌ی علمی، و یک حرکت خردمندانه است. 2- فریاد مرگ بر آمریکای ملّت ایران، این دارای یک پشتوانه و عقبه‌ی منطقی و قوی است؛ دارای پشتوانه‌ی عقلانی است. 3- مراد از «مرگ بر آمریکا»، مرگ بر ملّت آمریکا نیست، ملّت آمریکا هم مثل بقیّه‌ی ملّتها است. 4- "مرگ بر آمریکا" یعنی مرگ بر سیاستهای آمریکا، مرگ بر استکبار. 5- مرگ بر استکبار، دارای پشتوانه‌ی عقلانی است و در قانون اساسی نیز آمده است.

مبغوضترین دشمن در نزد خدای حکیم:

رسول اللّه (ص): أبغَضُ النّاسِ إلَى اللّهِ و أبعَدُهُم مِنهُ مَجلِسا إمامٌ جائِرٌ. پیامبر اکرم (ص) گفت: دشمن‏ترينِ مردم در نزد خدا و دورترينشان در منزلت نزد او، پيشواى ستمكار است. (دوستى در قرآن و حديث، ص 558- 559.) امام جائر کسی است که قدرت سیاسی دارد ولی عدالت ندارد و به مردم ظلم می کند. در دوران معاصر، بزرگترین و بدترین جنایتهای ضد انسانی و ضد اسلامی را آمریکا و اسرائیل و مزدورانشان انجام می دهند.

با توجه به آنچه ذکر شد و بر طبق بینش اصیل قرآنی می توان گفت که عدالتخواهی و مبارزه با ظلم و استکبار یکی از آموزه های صحیح و ضروری است و در هر زمانی نیز نمونه ها و مصادیق روشنی برای آن می توان یافت و در دوران معاصر مبارزه با سیاستهای ظالمانه و استکباری آمریکا و اسرائیل از مصادیق بس روشن عمل به این دستور قرآنی است. پس شعار "مرگ بر آمریکا" نیز ریشه در قرآن و آموزه های اصیل و الهی آن دارد. بر این اساس باید توجه داشت که اگر می خواهیم در مسیر قرآن باشیم و آموزه های نجاتبخش آن را سرمشق زندگی خود قرار دهیم باید تا استکبار و ستمگری هست با آن بجنگیم و در نتیجه تا سیاستهای استکباری شیطان بزرگ آمریکا ادامه دارد، باید مبارزه با آن و شعار مرگ بر آمریکا نیز ادامه یابد.

گفتنی و شنیدنی است: پاسخ این پرسش که چرا در آمریکا هیچوقت کودتا نمی‌شود؟! یک واقعیت بدیهی است: زیرا آمریکا در واشنگتن سفارت ندارد! همین نکته روشن می سازد که سفارتخانه های آمریکا در سراسر جهان، متأسفانه لانه فساد و جاسوسی و براندازی است و در نتیجه، تسخیر لانه جاسوسی آمریکا، اقدامی قانونی و شایسته بود. تفرعن و استکبار ویژگی جدایی ناپذیر آمریکا است و به همین جهت حضرت امام خمینی آن را شیطان بزرگ نامید. پس مرگ بر آمریکا و لعنت خدا و ملائکه بر ستمگران و خدا ظالمان را دوست ندارد.        

محمد خردمند

کارشناس پاسخ به شبهات مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام